Tâm lý học hành vi là chuyên ngành khoa học được nghiên cứu ngày càng rộng rãi, những phát hiện của giới khoa học ngày càng làm sáng tỏ hơn về cách thức hành động của con người. Tâm lý học về hành vi con người không chỉ được ứng dụng trong nghiên cứu khoa học mà hiện nay những phát hiện đó được ứng dụng trong kinh doanh, y tế, giáo dục và đa ngành nghề khác. Trong bài viết dưới đây, Viết Sách sẽ chia sẻ những thông tin hữu ích về tâm lý hành vi, giúp bạn phần nào hiểu được những hành động của bản thân.

Tâm lý học hành vi là gì? Hành vi con người được nghiên cứu từ khi nào?

Tâm lý học hành vi là gì?

Nói một cách dễ tiếp cận hơn so với các thuật ngữ khoa học thì tâm lý học hành vi là một bộ phận của tâm lý học. Lĩnh vực này tập chung vào việc nghiên cứu và phân tích các hành vi có thể quan sát được ở con người và động vật. 

Các nhà nghiên cứu tâm lý học về hành vi cho rằng quá trình học tập từ môi trường xung quanh tác động mạnh mẽ đến hành vi của loài người, đặc biệt là thông qua hai cơ chế điều kiện hoá cổ điển (classical conditioning) và và điều kiện hoá hành vi (operant conditioning). Hai nhà khoa học tiêu biểu trong việc nghiên cứu lĩnh vực này là John B. Watson và B.F. Skinner đã đưa ra quan điểm rằng hành vi của con người có thể được thay đổi và kiểm soát thông qua việc thay đổi các yếu tố môi trường mà bỏ qua sự quan tâm về quá trình tâm lý phức tạp khác như suy nghĩ hay cảm xúc. Tâm lý học về hành vi mang đến nhiều ứng dụng thực tiễn trong các lĩnh vực khác của đời sống như giáo dục, y học, kinh doanh và quản lý hành vi.

Xem thêm: Khám phá hành vi của con người thông qua những cuốn sách tâm lý học về hành vi

Hành vi của người được nghiên cứu từ khi nào?

Hành vi của con người được nghiên cứu khi những tiến bộ về khoa học phát triển vào thế kỷ 20 cũng đồng thời là lúc người ta có những tò mò về chính con người. Tâm lý học hành vi của được nghiên cứu và cho ra đời những công bố nghiên cứu đầu tiên vào những năm đầu thế kỉ 20. Nhà tâm lý học nổi tiếng người Mỹ John B. Watson được cho là người đặt nền móng cho trường phái này với công trình nổi tiếng được công bố vào năm 1913. Qua nghiên cứu này, ông nhấn mạnh rằng hành vi luận của con người có thể quan sát được trong khi đó thì các quá trình diễn biến tâm lý bên trong không thể đo lường một cách trực tiếp. Lĩnh vực nghiên cứu này càng phát triển mạnh hơn, sự hưng thịnh của nó trong thế kỷ 20 được biết đến với nghiên cứu của B.F. Skinner về điều kiện hoá và học tập mang đến nhiều ứng dụng thực tiễn trong các lĩnh vực của đời sống.

Các thuyết tâm lý học hành vi nổi tiếng

Hành vi luận từ khi ra đời đã có rất nhiều công trình nghiên cứu được tiến hành và mang lại những kết quả tích cực, mang đến nhìn góc nhìn mới cũng như những ứng dụng vào cuộc sống. Hai trong số học thuyết về hành vi con người nổi tiếng và được biết đến nhiều hơn cả trong giới khoa học là “thuyết điều kiện hoá cổ điển” của nhà tâm lý học Ivan Pavlov và “thuyết điều kiện hoá hành vi" của nhà tâm lý học B.F. Skinner.

Thuyết điều kiện hoá cổ điển (Classical Conditioning) của Ivan Pavlov

Thuyết điều kiện hoá cổ điển chứng minh rằng hành vi của con người có thể được thay đổi hoặc hỏi hỏi từ sự kết hợp giữa một kích thích mang tính trung tính và một phản ứng có điều kiện. Một thí nghiệm điển hình của ông được nhiều người biết đến là thí nghiệm với chú chó, Pavlov sử dụng tiếng chuông (kích thích trung tính) trước khi cho chú chó của mình ăn (kích thích không điều kiện). Ở những lần đầu thực hiện thí nghiệm, tiếng chuông không gây ra phản ứng, nhưng sau một loạt chuỗi hành động như vậy, khi nghe thấy tiếng chuông chú chó bắt đầu tiết nước bọt dù không có thức ăn. Điều này chứng minh rằng những phản ứng tự nhiên có thể được điều chỉnh thông qua sự kết hợp giữa kích thích và phản ứng.

Thuyết điều kiện hoá hành vi (Operant Conditioning) của B.F. Skinner

Thuyết hành vi luận của nhà tâm lý học người mỹ tập trung vào  các hành vi có thể củng cố lại hoặc loại trừ thông qua những hình phạt và phần thưởng. Skinner đưa ra quan điểm rằng hành vi của chúng ta có thể được củng cố thông qua sự khích lệ có xu hướng lặp lại, trong khi những hành vi sẽ có khả năng bị phạt sẽ giảm dần. Thí nghiệm của nhà tâm lý học được đặt tên là “hộp Skinner” nhằm nghiên cứu sự thay đổi trong hành vi của những loài động vật thông qua những hành được thưởng phạt.

Những học thuyết hành vi đưa con người lại gần hơn với chính con người. Những ứng dụng của tâm lý học hành vi rất thực tiễn, tuy nhiên bởi một số vấn đề nhân đạo làm mất đi tự do mà một số nghiên cứu không được phép thực hiện.

Có thể thấy, để có thể chia sẻ những kiến thức đến với chúng ta các nhà khoa học đã phải nghiên cứu và sách là phương tiện truyền tải những kiến thức đó với chúng ta. Nếu bạn có những câu chuyện, những thứ kiến thức bổ ích muốn đóng góp cho cộng đồng hãy tìm đến các nhà xuất bản uy tín hàng đầu để hợp tác cùng xuất bản.

Xem thêm: Dịch vụ hợp tác xuất bản cùng nhà phát hành sách Bizbooks

Có thể thấy, tâm lý học hành vi là lĩnh vực đang phát triển vô cùng mạnh mẽ và đóng góp rất lớn vào sự phát triển của loài người. Mong rằng những thông tin mà chúng tôi vừa chia sẻ từ bài viết sẽ có cái nhìn thích thú hơn về lĩnh vực này.